Εγκεφαλικό – Αφασία

Το Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο (ΑΕΕ)  είναι  αγγειακή πάθηση του νευρικού συστήματος και αποτελεί συχνή αιτία εισαγωγής στα νοσοκομεία  (150 – 200 άτομα ανά 100.000 κάθε χρόνο).Αφορά  όλα τα άτομα ανεξαρτήτως φύλου και ηλικίας  και το 30% των  περιστατικών  παρουσιάζουν επίκτητα προβλήματα  επικοινωνίας, διαταραχές λόγου, ομιλίας, φωνής και ομιλίας. Η συνηθέστερη διαταραχή λόγου που μπορεί να προκληθεί  από  ΑΕΕ είναι η αφασία. Με τον όρο αφασία, εννοούμε τη δυσκολία του ατόμου να κατανοήσει ή να χειριστεί το λόγο. .Η σοβαρότητα της αφασίας διαφέρει από άτομο σε άτομο και για αυτό το λόγο η λογοθεραπεία έχει αναπτύξει κάποιες βασικές ονομασίες που κατηγοριοποιούν την ασθένεια  ανάλογα με τα εκάστοτε συμπτώματα, έτσι ώστε να κατευθύνεται αποτελεσματικότερα η θεραπεία. Επιπλέον, ο ίδιος ο ασθενής μπορεί να μεταπηδά από τον έναν τύπο αφασίας στον άλλο με την πάροδο της θεραπείας αλλάζοντας έτσι την κλινική του εικόνα. Τα περισσότερα αφασικά άτομα έχουν κάποιο βαθμό σωματικής παράλυσης. Τα δε προβλήματα λόγου μπορεί να μια μικρή δυσκολία ανεύρεσης λέξεων έως μία σοβαρή δυσκολία στην ομιλία.  Πολλοί αφασικοί ασθενείς έχουν απόλυτη γνώση του προβλήματός τους, δεν είναι όμως λίγοι αυτοί που παρουσιάζουν δυσκολία στην κατανόηση  και νομίζουν ότι το πρόβλημα βρίσκεται στον κοινωνικό περίγυρο. Μερικές φράσεις αφασικών ασθενών σας παραθέτω παρακάτω και είναι σίγουρο ότι αποτελούν φράσεις κλειδιά που θα μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε, όσο αυτό είναι εφικτό, την κατάστασή τους.

«Πολλές  φορές νιώθω να με αντιμετωπίζουν σαν να μη βρίσκομαι εκεί…ακόμα και η ίδια μου η οικογένεια και οι συγγενείς με κάνουν να νιώθω παρείσακτος, δεν έχω και δεν κάνω επισκέψεις, ζω μια μοναχική ζωή…μπορώ να παίξω τάβλι χωρίς όμως να μπορώ να πω ντόρτια, σκέφτομαι αλλά δεν μπορώ να διατυπώσω τις σκέψεις μου…κλειδωμένος μέσα στο ίδιο μου το κεφάλι…»

Για τον περισσότερο κόσμο η ομιλία θεωρείται δεδομένη. Η δε απώλειά της αδιανόητη. Ο ασθενής που έχασε την ικανότητα αυτή δεν μπορεί να εκφράσει την προσωπικότητά του. Οδηγείται στην κοινωνική απομόνωση. Θυμός ,κατάθλιψη και παραίτηση είναι τρεις  παράμετροι που οδηγούν σε σύνοδα ψυχολογικά προβλήματα.

Θεραπεία και ο ρόλος του λογοθεραπευτή.

Ο ρόλος του λογοθεραπευτή είναι τόσο στην πρόληψη, στην έναρξη της αφασίας, όσο και στην αποκατάσταση. Ο λογοθεραπευτής ενημερώνει, αξιολογεί και ενισχύει δεξιότητες ενώ παράλληλα προσπαθεί να αποτρέψει την επιδείνωση των συμπτωμάτων. Πιο συγκεκριμένα,  κατά προσέγγιση οι μισοί από όσους παρουσιάζουν αφασικά συμπτώματα, επανέρχονται πλήρως μέσα σε λίγες ώρες – ημέρες(το πολύ δύο με τρείς), η καλούμενη προσωρινή αφασία. Αν τα συμπτώματα παραμείνουν, η άμεση αποκατάσταση μέσω της λογοθεραπείας, προκαλεί αυξημένη λειτουργικότητα στις απομείνουσες δεξιότητες, ή ακόμα και ολοκληρωτική επαναφορά μέσα στο 1ο τρίμηνο της θεραπείας σε  ήπιες περιπτώσεις. Από την άλλη πλευρά, η θεραπεία στις » δύσκολες περιπτώσεις «αποτελεί μία μακροχρόνια συνεργασία λογοθεραευτή – ασθενή – οικογένειας, που απαιτεί συνήθως τουλάχιστον ένα χρόνο χωρίς πάντα να εγγυάται πλήρη αποθεραπεία σε σπάνιες περιπτώσεις. Το σίγουρο πάντως είναι η δυνατότερη βελτίωση της επικοινωνίας του ατόμου με ανάπτυξη και σωστή χρήση των δεξιοτήτων που απέμειναν από το εγκεφαλικό επεισόδειο.

Χρήσιμες συμβουλές

Παρακάτω, παρατίθενται βασικές χρήσιμες συμβουλές που θα σας βοηθήσουν να επικοινωνήσετε άμεσα κάτω από τα νέα δεδομένα και επιπλέον θα κάνουν  πιο αποτελεσματική την δουλειά του λογοθεραπευτή.

  • Προσπάθηστε να μπείτε στην θέση του άλλου.
  • Μην κρίνετε.
  • Επικοινωνήστε με τον άνθρωπό σας σε ήσυχο περιβάλλον, που να παρέχει τις κατάλληλες συνθήκες για επικοινωνία.
  • Παρατηρείστε τα μη λεκτικά μηνύματα του ατόμου.
  • Βρείτε τον κατάλληλο τόνο, ένταση φωνής, το κατάλληλο λεξιλόγιο κατά την ομιλία σας.
  • Αποκτήστε βλεματική και σωματική επαφή.
  • Δείξτε του ενδιαφέρον και συγκέντρωσή στην ομιλία.
  • Δώστε ΧΡΟΝΟ για επικοινωνία.
  • Βεβαιωθείτε κατά την ομιλία ότι ο ένας έχει κατανοήσει τα μηνύματα του άλλου.
  • Μην αλλάζετε θέμα όταν δεν καταλαβαίνετε.
  • Μην φωνάζετε.
  • Χρησιμοποιήστε γραπτό λόγο, αν μπορεί να χρησιμοποιηθεί λέξεις κλειδιά, εικόνες.
  • Κάνετε μία ερώτηση την φορά.(ΟΧΙ: Πού θες να πάμε και τι θα φορέσεις;)
  • Ενθαρρύνετε για χρήση βοηθητικών συσκευών όπως ,γυαλιά, ακουστικά βαρυκοίας αν χρησιμοποιεί κ.τ.λ.
  • Ελέγχετε κομμάτι – κομμάτι τις προτάσεις που χρησιμοποιείτε ,ότι έχουν κατανοηθεί π.χ. Εντάξει θα πάμε στην Πάτρα και θα φέρουμε…

Παραδείγματα:

Ο Γιάννης είναι άτομο με αφασία.

Γιάννης :Πάω ακρ…κρρ..κρι……Κυριακή.

Μη βοηθητικός συνομιλητής :Τί;

Βοηθητικός συνομιλητής :Γιάννη κατάλαβα ότι θες να πας κάπου την Κυριακή,αλλά δεν ξέρω που, μπορείς να το επαναλάβεις;

Βοηθητικός συνομιλητής :Γιάννη είπες ότι θα πας εκκλησία την Κυριακή;

Η Μαρία είναι άτομο με αφασία.

Μ :Δείχνει σε ένα πολυκατάστημα τον καρπό του χεριού της στο συνοδό της.

Μ.Β.Σ:» Δεν ξέρω τι εννοείς.» και προσπαθεί ευγενικά να αλλάξει θέμα.

Β.Σ.   :Μαρία δείχνεις το χέρι σου,μήπως θέλεις να  αγοράσουμε ρολόι;

Μ.      :Κουνά αρνητικά το κεφάλι της.

Β.Σ. :Μπορείς να πεις κάτι;

Μ. :Κουνά αρνητικά το κεφάλι βγάζοντας άναρθρες καραυγές.

Β.Σ :Μπορείς να το γράψεις;(χαρτί και μολύβι)

Μ :Μπ….α…τ

Β.Σ. :Μια μπαταρία για το ρολόι, το βρήκαμε!!

Μ. :Γελά με ικανοποίηση.

Ο Κώστας είναι άτομο με αφασία και απραξία.

Κ :Προσπαθεί θυμωμένος να πει κάτι βγάζοντας άναρθρες κραυγές.

Μ.Β.Σ: Υποθέτει κάτι, απαντά σε λανθασμένη υπόθεση και αλλάζει θέμα.

Β.Σ :Κώστα, κατανοώ ότι θες να πεις κάτι και προσπαθείς πολύ, αλλά με συγχωρείς αυτή τη στιγμή δεν μπορώ να καταλάβω! Τι λες να προσπαθήσουμε αργότερα;